Danh mục bị ảnh hưởng gồm nhiều loài cá ngừ, cá thu, mực, bạch tuộc và một số giáp xác, đều là mặt hàng chủ lực trong xuất khẩu của Việt Nam. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản của nước ta sang thị trường Hoa Kỳ đạt 1,805 tỷ USD, trong đó, sản phẩm cá ngừ gần 385 triệu USD; cá biển các loại gần 765 triệu USD; mực, bạch tuộc, cua, ghẹ và các loại nhuyễn thể 127 triệu USD. Sản phẩm có nguồn gốc từ khai thác ước tính gần 400 triệu USD, trong số này có khoảng 200 triệu USD hải sản từ 12 nghề không đáp ứng được yêu cầu của MMPA và sẽ bị cấm nhập khẩu vào Hoa Kỳ từ ngày 1/1/2026. Ảnh hưởng trực tiếp đến ngư dân, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu và uy tín thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Cá ngừ, cá thu là những sản phẩm chính xuất sang Hòa Kỳ đang bị đánh giá nghề khai thác không tương đương, có thể bị cấm vào Hoa Kỳ từ ngày 1/1/2026 

Có 3 lý do chính để Hoa Kỳ đưa ra quyết định trên: Ngư cụ có nguy cơ cao cho thú biển, thiếu cơ chế giám sát và báo cáo khai thác ngoài ý muốn, biện pháp giảm thiểu chưa hiệu quả. Để giải quyết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang nỗ lực xây dựng kế hoạch ứng phó tổng thể, chuẩn bị kỹ nội dung kỹ thuật để sẵn sàng làm việc với cơ quan chức năng Hoa Kỳ. Đây là vấn đề kỹ thuật chuyên ngành, phải đi sâu vào 12 nghề cá, xem xét từng loại ngư cụ và phương thức quản lý để chứng minh nỗ lực giải quyết của Việt Nam. Quan trọng nhất, rà soát và sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật cũng như thiết lập chương trình giám sát đủ hiệu lực. Hai nhóm việc khó, mất nhiều thời gian nhất nhưng quyết định khả năng được công nhận trong giai đoạn tiếp theo và Việt Nam chỉ có 3 tháng chuẩn bị hồ sơ, gửi bổ sung trước khi Hòa Kỳ chính thức áp lệnh cấm vào ngày 1/1/2026. Trước mắt, thông tin cảnh báo cần sớm loan tới các doanh nghiệp xuất khẩu để điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, có thể nhiều lô hàng sẽ không thể vào thị trường Hoa Kỳ.

Cần nói thêm, Hoa Kỳ công bố kết quả lần này kèm danh sách 135 quốc gia được đánh giá tương đương, gồm 3 nhóm: công nhận hoàn toàn, công nhận một phần và không công nhận. Việt Nam là một trong 34 quốc gia chỉ được công nhận một phần và có 12 nhóm sản phẩm từ 12 nhóm nghề/ngư cụ bị từ chối. Các quốc gia như Thái Lan, Ấn Độ, Campuchia được công nhận hoàn toàn, cho nên Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm. 

Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẳng định: Đây là vấn đề chiến lược về thương mại và uy tín quốc gia, phải làm việc nghiêm túc để giữ thị trường lớn và cơ hội phát triển lâu dài. Các công việc triển khai phải khẩn trương, cụ thể, sửa đổi chính sách và giám sát thực hiện đầy đủ. Khẩn trương đáp ứng MMPA của Hoa Kỳ cũng là một công việc cụ thể thực hiện chiến lược “Giảm khai thác, tăng nuôi trồng, bảo tồn biển” của Việt Nam đã được đặt ra nhiều năm nay. Con đường tất yếu để bảo đảm sinh kế, phát triển ngành thủy sản biển bền vững. 

Khai thác hải sản vốn quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển của nước ta. Biển Đông là môi trường sinh sống của khoảng 2.000 loài cá, trong đó, 130 loài có giá trị kinh tế cao như cá thu, cá ngừ… Vùng biển ven bờ và vùng biển ngoài khơi cũng có trữ lượng hải sản rất lớn. Để phát triển bền vững, ngành thủy sản đặt mục tiêu, đến năm 2030 giảm số lượng đội tàu khai thác từ 91.000 chiếc hiện nay xuống dưới 77.000 chiếc; sản lượng khai thác chỉ 2,8 triệu tấn, giảm khoảng 1 triệu tấn so với hiện nay.

Giảm khai thác và khai thác hợp lý để  bảo tồn biển, gìn giữ đa dạng sinh học.  Đề án mở rộng, thành lập mới các khu bảo tồn biển, khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, phục hồi các hệ sinh thái biển đến năm 2030 đã được Thủ tướng phê duyệt, đặt ra nhiệm vụ cụ thể: Mở rộng diện tích, thành lập mới và quản lý hiệu quả 27 khu bảo tồn biển để đảm bảo đến năm 2030 tổng diện tích biển được bảo tồn đạt khoảng 0,463% diện tích tự nhiên vùng biển Việt Nam. Quản lý hiệu quả 59 khu bảo vệ nguồn lợi và 63 khu vực cấm khai thác có thời hạn ở vùng biển, đảm bảo tổng diện tích khu vực được khoanh vùng bảo vệ nguồn lợi, bảo vệ khu vực tập trung sinh sản, khu vực hải sản còn non tập trung sinh sống đạt khoảng 2,303% diện tích tự nhiên vùng biển Việt Nam.

Dẫn nguồn: thuysanvietnam.com.vn-Sáu Nghệ