Biến động thị trường và thách thức lớn

Mặc dù có những tín hiệu khả quan, ngành thủy sản Việt Nam vẫn đối mặt với không ít rào cản và thách thức, đặc biệt từ các thị trường nhập khẩu lớn. Áp lực về thuế quan, yêu cầu truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn xanh và chi phí logistics tăng cao đang là những vấn đề đáng quan ngại.

Đáng chú ý, thị trường Mỹ đang áp dụng chính sách thuế đối ứng mới từ ngày 7/8/2025 với mức thuế 20% đối với các mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam, trong đó có thủy sản. Mức thuế này cao hơn so với các đối thủ như Ecuador (15%), Philippines và Indonesia (19%), hay Thái Lan (19%). Cùng với thuế chống bán phá giá (CBPG) và thuế chống trợ cấp, việc xuất khẩu thủy sản sang Mỹ đang bị xáo trộn, kéo theo sự giảm sút trong đơn hàng. 

Trong tháng 7, thị trường Mỹ ghi nhận giá trị xuất khẩu đạt 145,8 triệu USD, giảm 19,6% so với cùng kỳ năm trước, dù tính chung trong 7 tháng vẫn tăng 10,4%. Đặc biệt, thuế CBPG tôm sơ bộ giai đoạn POR19 công bố vào tháng 6 đã đạt mức 33,29% đối với nhiều doanh nghiệp như Stapimex, khiến niềm tin thị trường lung lay. Nguy cơ mất thị phần tại thị trường Mỹ, đặc biệt là đối với tôm và cá ngừ là rất cao nếu mức thuế CBPG tôm không được điều chỉnh trong kết quả cuối cùng vào tháng 12. 

Ngoài ra, các rào cản kỹ thuật như Luật bảo vệ động vật biển (MMPA) cũng gây khó khăn cho sản phẩm thủy sản Việt Nam trong cạnh tranh.

Ngược lại với thị trường Mỹ, thị trường Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. Trong tháng 7, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc đạt 221,5 triệu USD, tăng 31,7% và trong 7 tháng đạt 1,33 tỷ USD, tăng 42,6%. Trung Quốc đã đẩy mạnh nhập khẩu thủy sản, đặc biệt là tôm và mực, tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp Việt tăng trưởng mạnh mẽ trước thời điểm thuế Mỹ có hiệu lực vào tháng 8. Ngoài Mỹ và Trung Quốc, các thị trường Nhật Bản, EU, Hàn Quốc và ASEAN đều ghi nhận mức tăng trưởng tích cực, phản ánh xu hướng dịch chuyển tiêu dùng toàn cầu đang có lợi cho thủy sản Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh giá cả hợp lý và nguồn cung dồi dào.

Về các sản phẩm chủ lực, tôm tiếp tục dẫn đầu với kim ngạch 2,49 tỷ USD trong 7 tháng, tăng 23,6%. Tuy nhiên, thị trường Mỹ đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi chính sách thuế đối ứng và thuế CBPG cao. Dự báo xuất khẩu tôm cả năm 2025 có thể đạt từ 3,6–3,8 tỷ USD nếu doanh nghiệp tiếp tục khai thác tốt các thị trường châu Á, EU, các nước CPTPP và đẩy mạnh sản phẩm giá trị gia tăng (GTGT) sang Nhật Bản. Cá tra ghi nhận kim ngạch xuất khẩu đạt 1,22 tỷ USD sau 7 tháng, tăng 11,1%. Điểm sáng là việc 8 doanh nghiệp lớn như Vĩnh Hoàn được áp thuế CBPG 0% theo kết quả POR20, giúp khôi phục niềm tin tại thị trường Mỹ, dù vậy, nếu thuế đối ứng mới được triển khai, cá tra cũng sẽ gặp khó khăn. Doanh nghiệp đang tìm cách mở rộng thị trường tại ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông khi thị trường Trung Quốc có dấu hiệu chững lại. Trong khi đó, cá ngừ gặp khó khăn với kim ngạch xuất khẩu trong 7 tháng giảm nhẹ 2,8%, chỉ đạt 542 triệu USD, và trong tháng 7 giảm mạnh gần 19%. Nguyên nhân chính là các quy định nội địa như Nghị định 37 – cấm trộn nguyên liệu khai thác trong nước với nhập khẩu, đặc biệt là quy định về kích thước tối thiểu của cá ngừ vằn, gây thiếu hụt nguyên liệu chế biến.

Chiến lược thích ứng và triển vọng

Để thích ứng với biến động thị trường và tái cấu trúc xuất khẩu, các doanh nghiệp Việt Nam và Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP) đang tích cực triển khai nhiều chiến lược. Các doanh nghiệp đã chủ động điều chỉnh chiến lược, tranh thủ đẩy mạnh giao hàng, đồng thời tích cực tối ưu hóa sản xuất, mở rộng sang các thị trường khác như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Đông. Việc chủ động chuyển hướng thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường đang tăng trưởng tốt, đồng thời tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) như RCEP và CPTPP để hưởng ưu đãi thuế quan là những hướng đi hiệu quả.

Trong 6 tháng cuối năm 2025, xuất khẩu thủy sản Việt Nam được dự báo sẽ đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là chính sách thuế đối ứng của Mỹ. Tuy nhiên, cơ hội vẫn rộng mở với sự hồi phục mạnh mẽ từ thị trường Trung Quốc, ASEAN và Nhật Bản, cũng như những tín hiệu tích cực từ EU. Dự báo tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam có thể đạt khoảng 9 – 9,2 tỷ USD trong năm 2025. Trong đó, tôm kỳ vọng đạt từ 3,6 – 3,8 tỷ USD, cá tra 1,8 tỷ USD, cá ngừ khoảng 850 – 900 triệu USD và các hải sản khác đóng góp gần 3 tỷ USD. Để đạt được mục tiêu này, các doanh nghiệp cần tiếp tục chủ động nguồn nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, đầu tư vào công nghệ chế biến và mở rộng thị trường, đặc biệt là các thị trường ngách trong khu vực CPTPP, ASEAN và các nước trong nội khối châu Á. Sự chủ động và linh hoạt của các doanh nghiệp Việt Nam chính là chìa khóa để hoàn thành mục tiêu, củng cố vị thế của thủy sản Việt Nam trên bản đồ thương mại thế giới.

Dẫn nguồn: thuysanvietnam.com-Tuệ Lâm