Áp dụng rộng rãi

Nuôi tôm công nghệ cao là một quy trình thực hiện theo các tiêu chuẩn kỹ thuật cao và được kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo chất lượng sản phẩm và sức khỏe vật nuôi. Các kỹ thuật đó bao gồm việc sử dụng các thiết bị cảm biến để theo dõi nhiệt độ, mực nước, hàm lượng ôxy hòa tan và các thông số môi trường khác; sử dụng các hệ thống thủy canh hoặc nuôi tôm trong hệ thống đóng để tối đa hóa sự phát triển của tôm và sử dụng các phương pháp đồng bộ hóa để quản lý quá trình nuôi tôm. Ngoài ra, quy trình nuôi còn được sắp xếp lại, bố trí hợp lý, liên hoàn, từ ao nuôi – ao lắng – ao trữ nước – ao chứa chất thải và đặc biệt là hệ thống xử lý chất thải được hình thành.

Bên cạnh đó, mô hình nuôi còn áp dụng các kỹ thuật sinh học như sử dụng vi sinh vật để tạo điều kiện sống lý tưởng và ngăn ngừa phát sinh các bệnh trên tôm. Hay sử dụng các hệ thống tưới nước tự động và hệ thống lọc nước để giảm thiểu tác động của các chất ô nhiễm trong nước đến quá trình nuôi tôm.

Nuôi tôm công nghệ cao có nhiều lợi ích, như tăng năng suất và hiệu quả trong quá trình nuôi tôm, giảm thiểu tác động của yếu tố bên ngoài đến quá trình nuôi tôm, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm của tôm nuôi.
Hiện nay, nuôi tôm công nghệ cao được áp dụng rộng rãi tại các nước phát triển và đang trở thành xu hướng phát triển của ngành nuôi tôm trên thế giới.

Ở Việt Nam, thời gian qua, tại các dự án, vùng nuôi tôm nguyên liệu của doanh nghiệp ở các địa phương khu vực ĐBSCL của nước ta, việc ứng dụng công nghệ cao vào nuôi trồng, chế biến xuất khẩu đang được phát triển khá tốt. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư ứng dụng công nghệ cao vào tất cả các khâu từ ương giống, nuôi trồng, chế biến xuất khẩu đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Nhiều thách thức

Mặc dù, mô hình nuôi tôm công nghệ cao mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với mô hình nuôi tôm truyền thống. Tuy nhiên, mô hình này cũng đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu cao và yêu cầu người nuôi có kiến thức và kỹ năng nuôi tôm tiên tiến. Đây cũng là lí do mà đến nay, diện tích nuôi tôm công nghệ cao chỉ chiếm phần nhỏ.

Báo cáo của Sở NN&PTNT Bạc Liêu cho thấy, đến hết năm 2023, địa phương có 5.590 ha diện tích nuôi tôm siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao, tăng 56 lần so con số được ghi nhận vào năm 2015. Tuy nhiên, kết quả này vẫn rất khiêm tốn nếu so với tổng diện tích sản xuất thủy sản của địa phương là khoảng 145.000 ha với cơ cấu phần lớn là tôm.

Theo ước tính, để đầu tư 1 ha nuôi tôm công nghệ cao, người nuôi cần có ít nhất là 1 tỷ đồng. Trong đó, chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng (cải tạo ao, máy móc, trang thiết bị,…) khoảng 400 – 500 triệu đồng/ha, chi phí đầu tư cho vụ nuôi đầu tiên (con giống, thức ăn, chế phẩm sinh học, điện, nhân công,…) tối thiểu cũng lên đến 400 – 500 triệu đồng. Trong khi đó, với tỷ lệ nuôi thành công cao nhất 80 – 90%, nên nếu áp dụng mô hình này, người nuôi cần có nguồn vốn ít nhất cho 3 vụ nuôi, để nếu không may, thiệt hại xảy ra ngay vụ đầu thì vẫn còn vốn để duy trì sản xuất và kỳ vọng lợi nhuận ở những vụ nuôi tiếp theo.

Một khó khăn rất quan trọng khác nữa là thiếu và yếu về nguồn nhân lực. Để phát triển nuôi tôm công nghệ cao, đòi hỏi phải có nguồn nhân lực chất lượng cao. Thế nhưng hiện nay, nguồn nhân lực chất lượng cao am hiểu về khoa học, kỹ thuật trong nuôi tôm còn thiếu. Đây là một trong những yếu tố quan trọng làm cản trở việc thực hiện các chương trình ứng dụng công nghệ cao và sẽ khó tạo nên sự lan tỏa mạnh cho các mô hình.

Ngoài ra, sản xuất tôm công nghệ cao sẽ tạo ra sản lượng nuôi lớn. Trong khi đó, bài toán “được mùa mất giá” vẫn đang là một thách thức lớn đối với lĩnh vực này. Bên cạnh đó là thị trường tiêu thụ sản phẩm còn hạn hẹp, không ổn định, khả năng cạnh tranh và hiệu quả kinh tế sản xuất còn thấp, chưa tương xứng với mức độ đầu tư.

Đặc biệt, hiện nay, cơ sở hạ tầng phục vụ nuôi tôm công nghệ cao tại Việt Nam vẫn chưa đồng bộ và đối mặt với nhiều thách thức. Bên cạnh đó, khả năng quản lý môi trường và xử lý nước thải của nhiều cơ sở vẫn còn yếu kém, gây ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm. So với các nước dẫn đầu trong ngành như Ecuador và Thái Lan, Việt Nam vẫn cần phải cải thiện nhiều mặt để đảm bảo tính bền vững và hiệu quả trong nuôi tôm công nghệ cao.

  Nuôi tôm công nghệ cao nếu được hỗ trợ tốt và có hướng đi đúng đắn sẽ góp phần quan trọng mang lại sự phát triển bền vững trong tương lai cho ngành tôm Việt Nam.

Đầu tư bài bản

Hiện, nuôi tôm công nghệ cao đang ngày càng lan rộng trên “vựa” tôm ĐBSCL và sẽ là xu thế phát triển chung của ngành tôm nhờ vào thành tựu quan trọng về con giống, thức ăn, công nghệ xử lý nước, công nghệ xử lý nước thải và chất thải cũng như quy trình và mô hình nuôi.

Ở Việt Nam, một số tỉnh như Bến Tre, Sóc Trăng và Quảng Ninh đã ghi nhận nhiều mô hình nuôi tôm công nghệ cao thành công nhờ sự đầu tư bài bản vào cơ sở hạ tầng. Các dự án này đã áp dụng những công nghệ tiên tiến nhất về quản lý môi trường, hệ thống nuôi khép kín và giám sát tự động, giúp giảm thiểu rủi ro và tăng năng suất.

Vì vậy, để duy trì và phát triển mô hình công nghệ cao, ngành tôm Việt Nam cần có sự đầu tư mạnh mẽ và những chính sách hỗ trợ thiết thực từ Nhà nước. Điều này không chỉ giúp nâng cao sản lượng và chất lượng tôm, mà còn đảm bảo sự bền vững và cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn vay và các chương trình khuyến khích đầu tư cũng là động lực lớn để các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực này. Bên cạnh đó, các tổ chức phi chính phủ và quốc tế có thể hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật và chia sẻ kinh nghiệm trong việc phát triển nuôi tôm bền vững. Đồng thời, cần có những giải pháp ổn định đầu ra, giá cả cho con tôm Việt Nam để các doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân có thể yên tâm đầu tư nuôi tôm công nghệ cao.

Tại các địa phương, cần quy hoạch lại vùng nuôi rõ ràng, cụ thể cho từng mô hình nuôi và đặc biệt là cần có giải pháp hiệu quả trong xử lý nước thải, chất thải, nhất là đối với mô hình nuôi ứng dụng công nghệ cao để bảo đảm mục tiêu kép là hiệu quả và bền vững.

Thanh Hiếu